POLITIEK BESTEL MOET OP

DE SCHOP, EN WEL DIRECT!

We hebben nee gezegd tegen een Grondwet die geen Grondwet is. Een enorme klap voor het project Europa zou de uitslag van het referendum zijn. Wat een geluk, Frankrijk ging ons voor. Engeland wil niet meer. Wat hebben we daarmee onszelf eigenlijk aangedaan? “We hebben”, verwijt het ja-kamp, “tegen de democratie gestemd, tegen de eigen belangen”.

Is het waar? Hebben we werkelijk tegen de democratie gestemd, zoals het nadenkende deel van Nederland meent te weten. Het nadenkende deel? De cijfers wijzen uit: er hebben nog altijd meer hoogopgeleiden nee gestemd dan ja. Niettemin lijken zij een punt te hebben. Niemand kan tegenspreken dat er in democratisch opzicht heel wat valt te verhapstukken. En het Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor Europa voorzag inderdaad in meer democratie. Zo zou de Raad van Ministers zijn vergaderingen (grotendeels) in het openbaar moeten houden. Het Europese Parlement zou meer bevoegdheden krijgen. Het probleem is hier, hebben we het over een halfvolle dan wel een halflege beker? Je kunt daarover heftig van mening verschillen. Is het een begin naar meer, zoals de ja-zeggers beweren, of is er eerder sprake van een weeffout? Wat de conclusie ook is, de idee dat een Europese Unie van 25 lidstaten als geheel ooit een waarachtige democratie kan worden is een illusie,.

een idee fixe. De verschillen zijn veel te groot, de belangen te divers. De EU is in de eerste plaats een financieel-economische unie, een unie die zich alleen maar zal verdiepen. De Fransen en Nederlanders hebben dat haarfijn aangevoeld. Zij, althans de overgrote meerderheid, hebben niet gestemd tegen de democratie. Zij hebben gestemd voor meer invloed, meer inspraak. Zij willen hun belangen goed behartigd zien. Zij hebben helemaal niets tegen de democratie. Integendeel. Maar die democratie moet dan wel functioneren.

ECONOMISCHE MACHT

De Europese Unie wil doorgaan, zal ook doorgaan. Steeds meer economische macht trekt zij naar haar toe. Daar zullen geen 100 referenda iets tegen kunnen doen. Tal van belangengroepen hebben daarvan allang de consequenties getrokken. Brussel puilt uit van lobbyisten. Ook de geschiedenis gaat zijn gang. Steeds complexer wordt de wereld. Enerzijds ontstaan steeds grotere eenheden, vallen grenzen vallen weg. Anderzijds is er de neiging tot overzichtelijkheid. We willen greep hebben op de situatie, flexibel zijn om in te kunnen spelen op de werkelijkheid. Hoe lang zal het nog duren voordat de kiezers in Nordrhein-Westfalen Berlijn ervaren als vooral een last en vervolgens besluiten om veel meer zaken in de eigen hand te nemen. Hoe zal Beieren dan weer reageren? En wat is België nu helemaal? Als dadelijk het Vlaams Belang de macht verovert in Vlaanderen, kunnen de Walloniers daar wel eens verstrekkende conclusies uittrekken. In Italië lijkt nu ook Berlusconi tegen zijn grenzen aan te zijn gelopen. De Liga Noord wil nog steeds afscheiden. Basken, Cataloniërs, Schotten, Welshmen houden hun belangen eveneens scherp in de gaten.

Europa, zoveel is zeker, staat voor een enorme krachtproef. Europese politici willen een pas op de plaats. Een pas op de plaats? Dat kan dus niet. Niet in Europa, niet in de lidstaten. Er is domweg geen tijd, de ontwikkelingen gaan te snel.

ALLE RECHTEN VOORBEHOUDEN © 2005 GJ RITMEESTER